Գաղտնիք չէ, որ նորարարական ներդրումները նպաստում են ձեռնարկության զարգացմանը: Նման ներդրումները թույլ են տալիս բարձրացնել ձեռնարկության արդյունավետությունը և շուկայում ձեռք բերել առավելություններ: Հատկանշական է, որ Համաշխարհային բանկի հետազոտությունների արդյունքներով, շուկայում նոր ապրանք/ ծառայություն ներկայացրած ձեռնարկությունների կշռով Հայաստանը (12.1%, 2013 թ.) առաջ է իր անմիջական հարևաններից. Վրաստանի ցուցանիշը կազմում է 8.6%, իսկ Ադրբեջանինը `1.4%: Այնուհանդերձ, Հայաստանի ցուցանիշը ցածր է Եվրոպայի և Միջին Ասիայի երկրները միջին ցուցանիշից (27.2%):
Ի թիվս այլ մի շարք հետազոտությունների, Ամերիա խորհրդատվականի կողմից 2019 թվականին իրականացված «ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, 2019» հետազոտության շրջանակներում ևս, փորձ է կատարվել գնահատել նորարարական ներդրումներ կատարողների կշիռը Հայաստանում և գնահատել նման ներդրումների ազդեցությունը: Պատահական չէ, որ հետազոտության կենտրոնացումը սևեռվել է հենց ՓՄՁ-ոլորտի վրա, քանի որ ՓՄՁ-ները ահռելի կշիռ ունեն տնտեսության մեջ (94%), և զարգացած տնտեսություններում մեծ ներդրում ունեն կայուն զարգացման և աշխատատեղերի ստեղծման համար:
Այսպես, 2012 թվականի համեմատ, 2018-ին ավելի քիչ ՓՄՁ է հայտնել նորարարական ներդրումներ կատարելու մասին («ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, 2019», Ամերիա): Ընդ որում, նորարարական ներդրումներ կատարողների կշիռը նվազել է, ինչպես ըստ ՓՄՁ չափի, այնպես էլ ըստ գործունեության տեսակի խմբերի:
Հարցը. Նախորդ տարվա ընթացքում, կատարե՞լ եք նորարարությունների գծով ներդրումներ Ձեր ընկերությունում:
Աղբյուր` «ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, 2019», Ամերիա ՓԲԸ
Որպես «նորարարական ներդրում» դիտարկվել է ոչ միայն յուրահատուկ արտադրանքի թողարկումը, որը ուսումնասիրվել էր Համաշխարհային բանկի կողմից, այլ նաև` արտադրական (2019, 9%), մարքեթինգային (13%) և կառավարչական նորարարությունը (3%):
Ծանուցում. Արդյունքները հիմնված են Ամերիա ՓԲԸ-ի կողմից նախաձեռնած ՓՄՁ ոլորտի սուբյեկտների հետազոտության արդյունքների վրա: Հետազոտության դաշտային աշխատանքներն իրականացվել են 2019թ. մարտ-մայիս ամիսներին Հայաստանի առավել խոշոր 5 քաղաքների` Երևանի, Վանաձորի, Գյումրիի, Արմավիրի և Վաղարշապատի (Էջմիածնի) 729 ՓՄՁ-ների շրջանում: Հետազոտության բովանդակությունը` Հավելված 1-ում:
Ինչպես արդեն նշվեց, 2018թ-ին նորարարական ներդրումները նվազել են բոլոր չափի ՓՄՁ-ներում, ինչը, թերևս, պայմանավորված է նրանով, որ Հայաստանում նմանատիպ ներդրումները տարիներ շարունակ չէին տալիս մրցակցային առավելություն, կապված շուկայում անառողջ մրցակցության հետ: Արդյունքում ձեռնարկությունները նախընտրում էին պարզապես չկատարել հավելյալ ծախսեր և չստանալ արդյունք: Միևնույն ժամանակ, տնտեսության այն ոլորտներում, որտեղ մրցակցության մակարդակը բարձր է, ինչպես օրինակ` «Տեղեկատվություն և կապ», «Փոխադրումներ և պահուստավորում» և ևս մի քանի ոլորտներում նորարարական ներդրումներ կատարողների կշիռը համեմատաբար բարձր է:
Նորարարական ներդրումների նվազումը կարող է բացատրվել նաև օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների (FDI) նվազումով: Մասնավորապես, 2018թ-ին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները կազմել են 2012թ-ի նույն ցուցանիշի կեսը:
Մասնավորապես հայտնի է, որ օտարերկրյա ներդրումները, բացի ֆինանսական հնարավորություններ ստեղծելուց, նաև տեխնոլոգիաների տրանսֆերտ ապահովող գործիք են և նորարարություններ են բերում տնտեսություն:
Հետազոտության արդյունքում պարզվեց նաև, որ 2018թ-ին նորարարական ներդրումներ կատարած ՓՄՁ-երի կշռի և ճյուղի մոտակա 1-2 տարվա սպասումների միջև կա մեծ կոռելյացիա:
Աղբյուր` «ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, 2019», Ամերիա ՓԲԸ
Հատկանշական է նաև, որ ըստ իրականացված հարցման արդյունքների, նորարարական ներդրում իրականացնող ՓՄՁ-ները ոչ միայն ավելի լավ սպասումներ ունեն մոտակա 1-2 տարվա համար, այլ նաև ավելի շատ են ուղղված դեպի արտահանում: Սա, թերևս, կարող ազդակ հանդիսանալ տնտեսությունում արտահանման խթանմանն ուղղված ռազմավարությունը կատարելագործելու համար:
Ամփոփելով կարելի է ասել, որ ՓՄՁ-ների շրջանում դրական սպասումները նպաստում են նորարարական ներդրումների ավելացմանը և չնայած նրան, որ նմանատիպ ներդրումները 2018թ-ին 2012թ-ի համեմատ նվազել են, այնուհանդերձ, առաջիկա տարիների դրական սպասումները, հավանաբար, կբերեն նորարարական ներդրումների աճին:
Հայաստանում ՓՄՁ-ների ներկա վիճակի, սպասումների, նախասիրությունների և կարիքների մասին առավել հետաքրքիր բացահայտումների կարելի է ծանոթանալ Ամերիա ՓԲԸ «ՓՈՔՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ, 2019» հետազոտության մեջ:
